Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Ukrayna’nın birliklerini Donetsk, Luhansk, Herson ve Zaporijya’dan çekmesi ve NATO’ya katılma isteğinden vazgeçmesi halinde müzakerelere başlayabileceklerini söylemesinin ardından 2022’de İstanbul’da gerçekleşen barış görüşmelerinin belgeleri New York Times (NYT) tarafından yayımlandı.
“Rusya ve Ukrayna arasındaki savaş üçüncü yılını doldururken, her iki taraf için de barış ihtimali ve askeri zafer ihtimali çok uzakta kaldı” ifadesinde bulunan NYT, incelediği belgelere ilişkin “ele alınması gereken konular açık” değerlendirmesinde bulundu.
Rusça ve İngilizce olarak yayınlanan ortak “tebliğ” metninde “Ukrayna’nın Güvenlik Garantileri” yer alırken garantör ülkeler arasında İngiltere, Çin, Rusya, ABD, Fransa, Türkiye, Almanya, Kanada, İtalya, Polonya, İsrail, Belarus sıralandı.
NYT’de yer alan habere göre Rusya, Ukrayna Anayasası’nda değişiklik yapılmasının yanı sıra 2014’ten bu yana uygulanan yaptırımların kaldırılmasını, Donetsk ve Luhansk Halk Cumhuriyetlerinin bağımsızlığını, bu bölgelerde Nazizmin yüceltilmesinin ve Nazizm propagandasının yasaklanmasını talep etti.
Türkiye’nin arabuluculuk rolü
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, hem Rusya hem de Ukrayna liderleri ile iyi ilişkilerini kullanarak tarafları masaya oturtmayı başardı. Ancak büyük anlaşmazlık noktaları devam etti ve nihai bir barış anlaşmasına varılamadı. Rusya ve Ukrayna arasındaki temel anlaşmazlıklar, özellikle güvenlik garantileri ve işgal altındaki bölgelerin statüsü konularında derinleşti.
Buça’da yaşananların ardından ise Ukraynalılar için ülkelerinin Rusya ile bir uzlaşmaya varabileceği fikri her zamankinden daha uzak hale geldi. Rusya, Buça vahşetini sahnelenmiş bir “provokasyon” olarak nitelendirse de görüşmelerin devam edeceğini söyledi.
29 Mart 2022’de Rusya ve Ukrayna’nın temsilcileri, Dolmabahçe Sarayı’nda bir araya gelse de Kırım ve Donbas’ın statüsü konusunda anlaşma sağlanamadı. Rusya, Kırım’ın Rusya’nın bir parçası olarak tanınmasını isterken, Ukrayna bu talebi kabul etmedi ve işgal altındaki toprakların statüsünün gelecekteki barış görüşmelerinde ele alınmasını önerdi.
Rusya daha sonra anlaşmaya, Ukrayna’nın misilleme önlemlerini içeren bir madde ekledi. Ancak Kiev yönetimi, eklenen maddeyi barış anlaşması şartlarının ihlali olarak değerlendirdi. NYT’ye göre bu madde, Rusya’nın “Ukrayna’yı yeniden işgal edebileceği ve ardından herhangi bir askeri müdahaleyi veto edebileceği” anlamına geldiği yorumunda bulundu.
Bu değişikliğin ardından Ukrayna müzakere ekibinin bir üyesi, Kiev’in “müzakereleri sürdürmekle ilgilenmediğini” söyledi.
